Εθνομπολσεβίκοι

Η πρόσφατη στάση του τροτσκιστή υποψηφίου Ζαν-Λικ Μελανσόν να αποφύγει να στηρίξει τον Εμανουέλ Μακρόν στον δεύτερο γύρο των γαλλικών προεδρικών εκλογών προκάλεσε αίσθηση. Από κοντά οι ευρωβουλευτές του ΚΚΕ, της ΧΑ, τρεις του ΣΥΡΙΖΑ και της ΛΑΕ, αρνήθηκαν να υιοθετήσουν το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον τερματισμό της κρατικής βίας, την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων και την προκήρυξη εκλογών στη Βενεζουέλα του Μαδούρο. Γεγονότα φαινομενικά διαφορετικά, όχι όμως πλήρως αντιθετικά.

Αυτή η σύμπτωση απόψεων των πολιτικών άκρων δεν είναι τυχαία· αντίθετα, εκφράζει βαθύτερες συγκλίσεις σε επίπεδο αρχών, ιδεών και αντιλήψεων. Σε καμία περίπτωση βέβαια δεν πρέπει να παραγνωρίζονται οι θεμελιώδεις διαφορές και οι έντονες αντιπαλότητες ανάμεσα στα πολιτικά άκρα. Πρόκειται όμως περισσότερο για «αδελφικό μίσος», καθώς  πολλά ιδεολογικά ρεύματα των δύο άκρων έχουν προέλθει από την ίδια ιδεολογική μήτρα. Γι’ αυτό άλλωστε οι μετατοπίσεις στην αφοσίωση πολλών εκπροσώπων τους ήταν ιστορικά ένα εξαιρετικά σύνηθες φαινόμενο.

Ας θυμηθούμε για παράδειγμα τον Ζορζ Μπατάιγ και τον γαλλικό αριστερό φασισμό ή τις πολιτικές διαδρομές πολλών εκπροσώπων της γερμανικής Νέας Δεξιάς. Ή ακόμη το γνωστό ρεύμα του «εθνικού μπολσεβικισμού», με ρίζες στη Γερμανία του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το οποίο επιχείρησε να συνδυάσει τον «δεξιό» εθνικισμό με «αριστερές» οικονομικές θέσεις. Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, είναι εντυπωσιακό το αναγεννημένο ενδιαφέρον για το έργο του Γερμανού αντι-φιλελεύθερου θεωρητικού Καρλ Σμιτ, που γνωρίζει κατά παράδοξο τρόπο άνθηση, πέρα από τους παραδοσιακούς συντηρητικούς χώρους, στους ακαδημαϊκούς κύκλους τής μετα-κομμουνιστικής Κίνας.

Τα πολιτικά άκρα μοιράζονται πρωτίστως την εχθρότητά τους για τη φιλελεύθερη κοινωνία και τις αρχές που τη συγκροτούν. Απορρίπτουν την αυτονομία του ατόμου, το «κοινωνικό συμβόλαιο», τη διάκριση των σφαιρών της «οικονομίας» και της «πολιτικής», υποστηρίζοντας την άποψη ότι «τα πάντα είναι πολιτική». Καταδικάζουν την «ψευδή ιδεολογία» του φιλελευθερισμού, η οποία συσκοτίζει τον «συγκρουσιακό» χαρακτήρα της πολιτικής που οργανώνεται με βάση το σμιτιανό δίπολο «εχθρός-φίλος». Εκφράζουν την απέχθειά τους προς τον αστικό κόσμο του «καθωσπρεπισμού» και της επιχειρηματικότητας που διαφθείρουν το πολεμικό και «αγωνιστικό» πνεύμα των ανθρώπων. Ασκούν δριμεία κριτική στον κοινοβουλευτισμό και τις «αργόσυρτες» διαδικασίες του, σε αντίθεση με την υποτιθέμενη αποτελεσματικότητα μιας «κατάστασης εξαίρεσης». Ο αντι-αμερικανισμός τους συμβολίζει και συμπυκνώνει τη συνολική απόρριψη του κοσμοπολιτισμού, του πλουραλισμού και του επιχειρηματικού καπιταλισμού.

Σήμερα, η οικονομική στασιμότητα, η αποδιάρθρωση της κοινωνικής συνοχής, η διάχυτη ανασφάλεια και η αβεβαιότητα για το μέλλον, η κρίση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες ενίσχυσης των πολιτικών άκρων. Οι κρίσεις θρέφουν τις ακραίες ιδεολογίες, οι οποίες σε ένα αφυδατωμένο πολιτικό περιβάλλον βρίσκουν γόνιμο έδαφος να καρπίσουν. Οι φιλελεύθερες και σοσιαλδημοκρατικές, προοδευτικές και μετριοπαθείς δυνάμεις δεν επιτρέπεται να μείνουν απαθείς. Χρέος τους είναι να σχηματίσουν μία «γραμμή άμυνας» στη μάχη των ιδεών απέναντι στους διαφόρους εθνομπολσεβίκους, προκειμένου να αποτρέψουν την επέλαση μιας νέας βαρβαρότητας στην Ευρώπη.